Violent
22 Şubat 2015, 22:47
Çağdaş Bilim ve felsefe özellikleri nelerdir? Modern felsefe tarihi, akımlar, kritisizm, mantıkçı ampirizm, realizm, varoluşçuluk hakkında bilgi.
ÇAĞDAŞ BİLİM VE FELSEFE
Kritisizm (Eleştiricilik)
Kurucusu, I. Kant‘tır.
Temelde, dogmatik ve septik anlayışları bağdaştırmaya çalışır. Kant‘a göre zihin kesin, zorunlu, genel geçer bilgiler elde edebilir. Ancak bu bilgiler, varlığın bilgileri değil, duyularımızla kavradığımız görünüşlerin (fenomenlerin) bilgisidir. Yine, Kant‘a göre feo-menler, olaylar hakkındaki bilgimiz de kesin, zorunlu ve genel geçer olabilir. Böyle bir bilgi, örneğin doğa bilimlerinin bilgisidir.
O halde yapılması gereken bilginin elemanlarını analiz etmek, yani, bilginin eleştirisini yapmaktır. Eleştirme sözü ile anlatılmak istenilen çözümleme ve sınırlama işlemidir.
Kant‘a göre deney, bilgimizin hammaddesini sağlar. Bu şekilsiz malzeme algı ve zihin formlarıyla biçimlenir ve biçim kazanmış deney ürünü bilgi meydana gelir.
Mantıkçı Ampirizm
Mantıkçı ampirizme göre, dış gerçekliği tanımanın tek yolu deneydir. Bununla beraber insan aklının da oynayacağı önemli roller vardır, insan aklı, bilgiyi mantıksal bir analize tabi tutmalıdır. Bunlara göre, felsefe yalnızca bilimsel kavram ve yöntemlerin analizi ile ilgilenmeli, matematiktekine benzer bir sembolleştirme ile bilimsel yargıları en doğru biçimde ifade etmeye çalışmalıdır.
Entüisyonizm (Sezgicilik)
Sezgicilik, bilginin sezgiyle elde edilebileceğini savunan bir görüştür. Sezgicilik; sezgiye akıl, zekâ, kavramsal düşünme karşısında üstünlük veren; sezgiyi bilginin, özellikle felsefe bilgisinin, temeli olarak gören öğretidir. Ahlaksal olarak yaptıklarımızın, iyi ya da kötü oluşlarının, onların değerleri ve sonuçları üzerinde herhangi bir düşünüp taşınma ile değil, doğrudan doğruya sezgiyle bilinebileceğini savunan görüştür. Temsilcisi H.Bergson ve B.Croce’dir.
Sezgicilik, yaratıcı yaşamı doğrudan doğruya kavrayacak bir yetimizin bulunduğunu ve bunun da sezgi olduğunu söyler. Sezgi, zekâya karşıttu.
Fenomenizm
Fenomenizm, nesnelerin gerçekliklerini tanımaz. Sadece fenomenlerin gerçek olduğunu ileri sürer ve fenomeni; duyuların ve bilincin görüp kavradığı şey; duyulara ve bilince verilen şey; ortaya çıkan, görünen şey olarak tanımlar. Fenomenler, fizik dünyaya bağlı oldukları gibi, ruhsal dünyaya da bağlı olabilirler. Bilimlerin araştırma konusu olan bütün olgulara, genel anlamda fenomen denir.
Fenomenizme göre; herhangi bir obje olmaksızın bilinçten söz edilemeyeceği gibi, bir obje de, anlamını ancak bir bilincin kendisine yönelişiyle bulur.
Kurucusu, E. Husserl’dir.
Realizm (Gerçekçilik)
Realizm, dış dünyanın özneden (bilinçten) bağımsız bir varlığı olduğunu, varlığın düşünceden türetilemeyecegini; mantık ilkeleri ve kavramlarıyla tamamen dile getirilemeyeceğini savunur. Realizm, idealizme karşıttır.
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)
Varoluşçuluk, insanın kendi varlığını kendisinin yarattığını öne süren görüştür. Bu düşünceye göre; evrende kendi varlığını kendisi yaratan tek varlık insandır, insandan başka bütün yaratıklar, varoluşlarından önce yapılmışlardır. Başka bir deyişle ağaç, ağaçlığını kendi yapmaz ama; insan, insanlığını kendisi yapar. Yeryüzünde insana yol gösterecek, kendisinden başka, hiçbir şey yoktur, insan, kendi varlığını yarattığı için, özgür ve sorumlu olmak zorundadır.
Varoluşçuluğun öncülerinden olan Sartre, özgürlüğün kaçınılmazlığını, “insan, özgürlüğe mahkumdur.” sözüyle dile getirir; “Hangi koşul altında olursak olalım, özgürüzdür ve yaşamımızı kendi kararlarımızla yaratırız. Özgürlük, sorumluluk getirir, bu nedenle insanoğlu hem kendinden hem de herkesten sorumludur.”
ÇAĞDAŞ BİLİM VE FELSEFE
Kritisizm (Eleştiricilik)
Kurucusu, I. Kant‘tır.
Temelde, dogmatik ve septik anlayışları bağdaştırmaya çalışır. Kant‘a göre zihin kesin, zorunlu, genel geçer bilgiler elde edebilir. Ancak bu bilgiler, varlığın bilgileri değil, duyularımızla kavradığımız görünüşlerin (fenomenlerin) bilgisidir. Yine, Kant‘a göre feo-menler, olaylar hakkındaki bilgimiz de kesin, zorunlu ve genel geçer olabilir. Böyle bir bilgi, örneğin doğa bilimlerinin bilgisidir.
O halde yapılması gereken bilginin elemanlarını analiz etmek, yani, bilginin eleştirisini yapmaktır. Eleştirme sözü ile anlatılmak istenilen çözümleme ve sınırlama işlemidir.
Kant‘a göre deney, bilgimizin hammaddesini sağlar. Bu şekilsiz malzeme algı ve zihin formlarıyla biçimlenir ve biçim kazanmış deney ürünü bilgi meydana gelir.
Mantıkçı Ampirizm
Mantıkçı ampirizme göre, dış gerçekliği tanımanın tek yolu deneydir. Bununla beraber insan aklının da oynayacağı önemli roller vardır, insan aklı, bilgiyi mantıksal bir analize tabi tutmalıdır. Bunlara göre, felsefe yalnızca bilimsel kavram ve yöntemlerin analizi ile ilgilenmeli, matematiktekine benzer bir sembolleştirme ile bilimsel yargıları en doğru biçimde ifade etmeye çalışmalıdır.
Entüisyonizm (Sezgicilik)
Sezgicilik, bilginin sezgiyle elde edilebileceğini savunan bir görüştür. Sezgicilik; sezgiye akıl, zekâ, kavramsal düşünme karşısında üstünlük veren; sezgiyi bilginin, özellikle felsefe bilgisinin, temeli olarak gören öğretidir. Ahlaksal olarak yaptıklarımızın, iyi ya da kötü oluşlarının, onların değerleri ve sonuçları üzerinde herhangi bir düşünüp taşınma ile değil, doğrudan doğruya sezgiyle bilinebileceğini savunan görüştür. Temsilcisi H.Bergson ve B.Croce’dir.
Sezgicilik, yaratıcı yaşamı doğrudan doğruya kavrayacak bir yetimizin bulunduğunu ve bunun da sezgi olduğunu söyler. Sezgi, zekâya karşıttu.
Fenomenizm
Fenomenizm, nesnelerin gerçekliklerini tanımaz. Sadece fenomenlerin gerçek olduğunu ileri sürer ve fenomeni; duyuların ve bilincin görüp kavradığı şey; duyulara ve bilince verilen şey; ortaya çıkan, görünen şey olarak tanımlar. Fenomenler, fizik dünyaya bağlı oldukları gibi, ruhsal dünyaya da bağlı olabilirler. Bilimlerin araştırma konusu olan bütün olgulara, genel anlamda fenomen denir.
Fenomenizme göre; herhangi bir obje olmaksızın bilinçten söz edilemeyeceği gibi, bir obje de, anlamını ancak bir bilincin kendisine yönelişiyle bulur.
Kurucusu, E. Husserl’dir.
Realizm (Gerçekçilik)
Realizm, dış dünyanın özneden (bilinçten) bağımsız bir varlığı olduğunu, varlığın düşünceden türetilemeyecegini; mantık ilkeleri ve kavramlarıyla tamamen dile getirilemeyeceğini savunur. Realizm, idealizme karşıttır.
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)
Varoluşçuluk, insanın kendi varlığını kendisinin yarattığını öne süren görüştür. Bu düşünceye göre; evrende kendi varlığını kendisi yaratan tek varlık insandır, insandan başka bütün yaratıklar, varoluşlarından önce yapılmışlardır. Başka bir deyişle ağaç, ağaçlığını kendi yapmaz ama; insan, insanlığını kendisi yapar. Yeryüzünde insana yol gösterecek, kendisinden başka, hiçbir şey yoktur, insan, kendi varlığını yarattığı için, özgür ve sorumlu olmak zorundadır.
Varoluşçuluğun öncülerinden olan Sartre, özgürlüğün kaçınılmazlığını, “insan, özgürlüğe mahkumdur.” sözüyle dile getirir; “Hangi koşul altında olursak olalım, özgürüzdür ve yaşamımızı kendi kararlarımızla yaratırız. Özgürlük, sorumluluk getirir, bu nedenle insanoğlu hem kendinden hem de herkesten sorumludur.”