Osmanlı Devleti döneminde dil ve edebiyatın özellikleri nelerdir, yazı, dil ve edebiyat alanındaki gelişmeler hakkında bilgi.

Osmanlı Devleti’nde Edebiyat Alanındaki Gelişmeler

• Türklerin ilk kullandıkları alfabe Göktürk ve Uygur alfabeleridir.

• Osmanlılar döneminde Arap alfabesi kullanılmıştır. Bunda en büyük etken, kutsal kitabımız olan Kur’an’ın bu alfabeyle yazılmış olmasıdır.

• 1 Kasım 1928’de şimdi kullandığımız Lâtin kaynaklı alfabe kullanılmaya başlanmıştır.

• Osmanlı ülkesinde XVI. Yüzyıla kadar dil olarak sade Türkçe kullanıldı. Bu yüzyılda kadar yazılmış olan eserlerin dili yalın Türkçeydi. Sonraki yüzyıllarda saray etrafında gelişip yayılan Osmanlıca dili ortaya çıktı. Arapça ve Farsçanın etkisinde oluşan Osmanlıca, edebiyat ve kültür dili haline geldi. Cümle içinde, fiil çekimleri dışındaki neredeyse bütün kelimeler Arapça ve Farsçaydı.

• İlmiye sınıfına mensup olanlar arasında XV. Yüzyıldan itibaren Arap ve Fars edebiyatlarının etkisi yayılmaya başladı. Böylece Divan Edebiyatı ortaya çıktı.

Divan edebiyatının ilk ünlü isimleri Nesimi ve Ahmedidir. XV. Yüzyılın ünlü adları arasında Şeyhi, Ahmet Paşa ve Necati sayılabilir. Bu edebiyat Baki, Fuzuli, Nefi gibi adlarda doruğa ulaşmıştır.

• Halk arasında Halk Edebiyatı dil ve sanat anlayışı egemendi.

Pir Sultan Abdal, Köroğlu, Gevheri, Karacaoğlan halk edebiyatının en güçlü temsilcileri olarak ortaya çıktılar.

• Tekkelerde ise, tasavvuf felsefesine dayalı Tasavvuf Edebiyatı gelişmişti. Bu edebiyat Mevlevilik ve Bektaşilik gibi birçok tarikat mensubu tarafından geliştirilmiştir. Mevlâna, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre bu edebiyatın en seçkin isimleridir.

• Tanzimattan sonra “Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı” başladı. Edebiyatımıza roman, hikaye, tiyatro, anı, eleştiri gibi yeni türler girdi.

• Birçok gazete ve dergi çıkarıldı. Sanat ve kültür hayatımız canlandı.

• Servet-i Fünun döneminde çok değerli şair, romancı ve düşünce adamları yetişti.

• XIX. Yüzyılın ortalarından itibaren dilde sadeleşme hareketi başladı. Tanzimat Edebiyatı’yla başlayan bu akım, XX. Yüzyılın başlarında Milli Edebiyat akımıyla rayına oturdu.

• “Genç Kalemler” dergisini çıkarmış olan Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem ve Ziya Gökalp, Türkçeciliği esas alan akımın öncüleri olmuşlardır.

• Milli Edebiyat döneminde milli öğelere dönüş kesin olarak yerleşti. Dilin Türkçeleşmesinin yanı sıra, yerli konuların ele alınmasına ve edebiyatın Anadolu’ya açılmasına önem verildi.

Eline sağlık

CR Codeman Goemon