Çekoslovakya edebiyatı ile ilgili bilgiler ve Çekoslovakya edebiyatı yazar, eserleri,dönemleri ve özellikleri

Çekoslovakya Edebiyatı, Çek ve Slovak halklarının 1918’de ortak bir devlet kurmalarıyla doğdu. O tarihe kadar birbirine yakın ama yeterince farklı, özgün bir çizgide varlık göstermiş Çek ve Slovak edebiyatları ayrı ayrı söz konusu olmuştu. Çek Edebiyatı 13. yüzyılda biçimlenmeye başladığında gerisinde zengin sayılır bir halk edebiyatı birikimi vardı. Çoğunlukla dinsel içerikli ve destansı, lirik bu edebiyat, ulusal duyguların dile getirilişine Fransa ve Almanya’da başlayıp Çek yazarları da etkileyen Romantizm akımına uygun bir kaynak oldu.

Bin yıl Macar egemenliği altında kalan Slovaklar da 19. yüzyılın ortalarında ulusal uyanış sürecine girdiler. 1870’te Slovakça resmen ulusal dil olarak benimsendi. 19. yüzyıl Slovak Edebiyatı yurtseverlik duygularının romantik bir biçimde işlendiği, kırsal güzelliklerin övüldüğü ve ulusal kurtuluş özleminin dile getirildiği bir özellik taşıdı. Ludovit Ştur (1825-1856), Josef Miloslav Hurbon (1817-1888) gibi yazarların başı çektiği bu dönemden sonra Birinci Dünya Savaşı yıllan Çek Edebiyatı’nın yanı sıra Slovak Edebiyatı’nın da şahlandığı bir dönem oldu.

Birinci Dünya Savaşı’nm sonunda bağımsız Çekoslovakya Devleti’nin kurulmasıyla birlikte her iki halkın edebiyatında da ulusal konuların yam sıra yaşama sevinci, aşk, bireysellik… gibi eğilimler; simgecilik, gerçeküstücülük… gibi yeni akımlar belirdi. Bir süre daha Çek ve Slovak edebiyatları iki koldan akmayı sürdürdü. Burada 1930-1945 arasında yaşanan politik gelişmelerin de rolü oldu. 1918-1939 arasında Çek Edebiyatı Slovak Edebiyatı’ndan farklı olarak daha dışa dönük bir nitelik taşıdı.

Çek yazarlar, özellikle Fransız, Rus, Anglosakson ve İskandinav edebiyatlarının etkisinde çok sayıda ve değerli eserler verdiler. Başta Karel Çapek (1890-1938) olmak üzere Josef Kalus (1855-1934) Frantişek Salda (1867-1937) gibi yazarlar Çek Edebiyatı’nda büyük bir sıçrama gerçekleştirdiler. 1945’te Çekoslovakya Devleti’nin Komünist Parti’nin egemenliğine geçilmesiyle köklü bir değişikliğe uğrayınca Çek ve Slovak yazarlarının yeniden buldukları özgür ortamı kısa sürmüş oldu. Julius Fucik (1903-1943) yazarlara yeni dönemde gösterilen bir örnek olduysa da Ölümün Adı ve Dresden Gecesi romanlarının yazarı Ladislav Mnaçko bir yana onun başarısını yineleyen eserler pek yazılamadı. 1960’larda politik düzende kendini gösteren yumuşama ve özgürlük ortamı 1968’de kesilinceye kadar suskun kalmış pek çok yazar, ele alınmamış pek çok konu, birden fışkırırcasına ön plana çıktı. Bireyselliğin, ruhsal çözümlemelerin, toplumsal gerçekçi türde eserleri gölgede bıraktığı bu kısa dönemde Şaka 1967 yazarı Milan Kundera (1929). Sıkı Denetlenen Trenler’in yazarı Bohumil Hrabal Türkiye’ye uzanan bir üne sahip oldular. Bazı Çek ve Slovak yazarlar, 1968’den sonra başka ülkelere yerleşti. Vaklav Havel, 1989’da devlet başkanı seçilme onurunu kazandı.