İrlanda edebiyatı ve İrlanda edebiyatı yazar ve eserleri hakkında bilgiler

“İrlanda Edebiyatı” terimi, en az dört dönemi kapsar: İrlanda Hıristiyanlık öncesi mitologyası; Gaelce şiir; Anglo-İrlanda Edebiyatı ve İngilizce İrlanda Edebiyatı.

İrlanda Edebiyatı M.S yaklaşık 1800’e kadar, İrlanda Gaelcesi olarak gelişen dilde yazıldı. İskoç Gaelcesinden değişik olan bu dil, kimi zaman Gaelce ya da genellikle İrlandaca olarak anılır. İngilizlerin İrlanda’yı ele geçirmeleri sonucu İrlandaca, özellikle 19. yüzyılda önemini büyük ölçüde yitirdi. Böylece 1800’lerde üzerinde durulacak bir edebiyat eserine rastlanmaz. Ancak 20. yüzyıldaki diriliş ve Serbest İrlanda’nın kuruluşu ile birlikte (1921) İrlandaca yeniden önem kazandı. İrlanda Edebiyatı, İS yaklaşık 600’de sözlüden yazılıya geçti. Ünlü tirşe elyazmaları başlıca kaynaklardır. Basım makinesinin bulunuşundan çok sonra bile İrlanda Edebiyatı el yazması biçiminde yazılma geleneğini sürdürdü. Ortaçağ İrlanda Edebiyatı (İS 600-1200) büyük edebiyatlardan biri olarak görülür.

18. yüzyıl sonlarına kadar koşut eserler ince ve parlak şiirsel sözcükler seçimi yoluyla yazıldı. İğneleyici ve yıpratıcı tonda çok ateşli ulusçu şiirler yazan David O Bruadair; dostluk ve aşk şiirleri kaleme alan Piaras Freiriteir, 17. yüzyılın başlıca şairleridir. Aogan O Rathaille (O’Rahilly) ile Brian Merriman 18. yüzyılın önemli şairleri arasında yer alırlar. Bu dönemin en özgün yazarlarından biri olan O’Rahilly, bir dizi kavgacı şiirinde ülkesinin karanlık politik görünümünü kendi insanca üzüntüsü ile başarılı bir biçimde kaynaştırdı.

18. yüzyılda halk şiiri ilk kez el yazması olarak gözüktü. Romantik masallar, dinsel eserler ve köylü davranışları üzerine taşlamalar bu yüzyılın başlıca düz yazı çalışmalarıdır. Kısa öykü ve şiir, 20. yüzyılın üzerinde en çok durulan edebiyat türleridir. Mairtin O Cadhain bu dönemin en özgün ve en güçlü düz yazı yazarıdır. Sean O Riordain, Mairtin O Direain ve Maire Mhac an Tsaoi başlıca şairlerdir.

Bugün İrlanda’da edebiyat genel olarak kent merkezlerinden yayıldığı gibi, çağdaş kimi İrlandalı yazarlar, eserlerini hem İrlandaca hem İngilizce dili ile yazarlar.